ควำมเป็นมำ แมลงหิ่งห้อยถือเป็นแมลงที่เป็นตัวชี้วัดดัชนีคุณภำพน้ ำ และควำมอุดม สมบูรณ์ของธรรมชำติ ซึ่งในอดีตพื้นที่อุทยำนสิ่งแวดล้อมนำนำชำติ สิรินธรเคยมีผู้พบเห็นแมลงหิ่งห้อย แต่ในปัจจุบันถิ่นอำศัยของหิ่งห้อยใน อุทยำนฯ ถูกท ำลำยจึงท ำให้ระบบนิเวศที่เหมำะสมต่อกำรเป็นแหล่งอำหำร และขยำยพันธุ์เสื่อมโทรมลง ท ำให้หิ่งห้อยมีจ ำนวนลดลงจนหำได้ยำก โดยถิ่นอำศัยของหิ่งห้อยมักอยู่ในพื้นที่ใกล้หนองน้ ำที่เป็นน้ ำนิ่งตลอดจน บริเวณป่ำชำยเลน ซึ่งอุทยำนสิ่งแวดล้อมนำนำชำติสิรินธรมีพื้นที่ป่ำชำยเลน ที่ได้รับกำรอนุรักษ์และฟื้นฟู ตลอดจนได้มีกำรปลูกต้นล ำพูตำมแนวคลอง บริเวณด้ำนหลังศูนย์พลังงำนเพื่อสิ่งแวดล้อม จึงมีกำรส ำรวจและพบว่ำใน บริเวณดังกล่ำวอำจมีศักยภำพในกำรเป็นถิ่นอำศัยของหิ่งห้อยได้ กลุ่มวิจัยฯ จึงได้เล็งเห็นควำมส ำคัญของกำรศึกษำระบบนิเวศที่เหมำะสมเป็นถิ่นอำศัย ของหิ่งห้อยน ำไปสู่กำรจัดท ำโครงกำร “ศึกษำระบบนิเวศที่เหมำะสมเป็น ถิ่นอำศัยของหิ่งห้อยในอุทยำนสิ่งแวดล้อมนำนำชำติสิรินธร” บรรจุในแผน ประจ ำปีงบประมำณ 2563 ซึ่งเป็นกำรศึกษำระบบนิเวศที่เหมำะสมเป็น ถิ่นอำศัยของหิ่งห้อยในอุทยำนสิ่งแวดล้อมนำนำชำติสิรินธร และสร้ำงองค์ ควำมรู้เพื่อเผยแพร่ และน ำไปประยุกต์ใช้ให้เหมำะสมกับพื้นที่อื่นๆ ได้ วัตถุประสงค์ของโครงกำร 1) เพื่อศึกษำระบบนิเวศที่เหมำะสมเป็นถิ่นอำศัยของหิ่งห้อยในอุทยำน สิ่งแวดล้อมนำนำชำติสิรินธร 2) เพื่อสร้ำงองค์ควำมรู้ สำมำรถเผยแพร่ และน ำไปประยุกต์ใช้ให้ เหมำะสมกับพื้นที่อื่นๆ ได้ วิธีกำรศึกษำ 1. ประสำน ผศ.ดร. อัญชนำ ท่ำนเจริญ ผู้เชี่ยวชำญด้ำนชีววิทยำ และ พฤติกรรมของแมลงหิ่งห้อย ซึ่งด ำรงต ำแหน่งอำจำรย์ประจ ำภำควิชำ กีฏวิทยำ คณะเกษตร มหำวิทยำลัยเกษตรศำสตร์ วิทยำเขตบำงเขน ให้ค ำปรึกษำ และข้อแนะน ำในกำรศึกษำสถำนกำรณ์ปัจจุบัน/จ ำนวนแมลง หิ่งห้อยในอุทยำนสิ่งแวดล้อมนำนำชำติสิรินธร 2. ด ำเนินกำรส ำรวจแมลงหิ่งห้อยในพื้นที่ต่ำงๆ ในอุทยำนสิ่งแวดล้อม นำนำชำติสิรินธร ที่มีผู้เคยพบเห็นแมลงหิ่งห้อย หรือพื้นที่ที่อยู่ในสมมุติฐำน ว่ำจะพบแมลงหิ่งห้อยทุกเดือนๆละ 3 ครั้ง ในเวลำ 19.00 - 20.00 น. หรือหลังพระอำทิตย์ตกดิน ประมำณ 30 นำที ได้แก่ 2.1 สวนป่ำชำยเลนทูลกระหม่อม 2.2 คลองด้ำนหลังศูนย์พลังงำนเพื่อสิ่งแวดล้อม 2.3 ค่ำยกำรอนุรักษ์ฯ 2.4 ป่ำด้ำนหลังศูนย์พลังงำนเพื่อสิ่งแวดล้อม 2.5 ริมคลองบำงตรำใหญ่ ด้ำนข้ำงสนำมโดดร่มตุงคะเตชะ 3. ด ำเนินกำรตรวจวัดค่ำปัจจัยด้ำนสิ่งแวดล้อม ได้แก่ อุณหภูมิของดิน ค่ำควำมเป็นกรด-ด่ำงของดิน อุณหภูมิของน้ ำ ค่ำควำมเค็มของน้ ำ และ ส ำรวจจ ำนวนชนิดสัตว์น้ ำ ณ พื้นที่ศึกษำริมคลองด้ำนหลังศูนย์พลังงำนเพื่อ สิ่งแวดล้อม จ ำนวนชนิดสัตว์น้ ำที่พบมี 2 ชนิด ได้แก่ หอยขม และ แมลงจิงโจ้น้ ำ 4. มีกำรปล่อยหอยฝำเดียว ได้แก่ หอยจุ๊บแจง หอยขี้กำ หอยถั่วแดง หอยปำกเบี้ยวลำย หอยหูแมว และหอยกะทิปำกแดง ณ บริเวณริมคลอง ด้ำนหลังศูนย์พลังงำนเพื่อสิ่งแวดล้อม ตำรำงสรุปผลกำรศึกษำระบบนิเวศที่เหมำะสมเป็นถิ่นอำศัยของหิ่งห้อย ในอุทยำนสิ่งแวดล้อมนำนำชำติสิรินธร พื นที่ สภำพแวดล้อมที่ เอื ออ้ำนวย สภำพแวดล้อมที่ จ้ำกัด กำรพบหิ่งห้อย พบ ไม่พบ 1.สวนป่ำ ชำยเลนทูล กระหม่อม ปัจจัยทำงกำยภำพ - มีพรรณไม้ป่ำชำย เลนในพื้นที่ มีกองเศษ ซำกกิ่งไม้ ใบไม้ที่เน่ำ เปื่อย และมีเส้นทำง ของน้ ำโดยรอบพื้นที่ ปัจจัยทำงกำยภำพ - แสงไฟจำกเสำไฟฟ้ำ ร บ ก ว น อ ำ ก ำ ศ ไ ม่ ถ่ำยเท สภำพอำกำศ ร้อ น อ บ อ้ำ ว พื้น ที่ บำงส่วนน้ ำท่วมไม่ถึง และมีกำรถำงป่ำอำจ ส่งผลกระทบต่อแหล่ง อำศัยของหิ่งห้อย √ - พบหนอน เรืองแสง ตำรำงสรุปผลกำรศึกษำระบบนิเวศที่เหมำะสมเป็นถิ่นอำศัย ของหิ่งห้อยในอุทยำนสิ่งแวดล้อมนำนำชำติสิรินธร (ต่อ) พื นที่ สภำพแวดล้อมที่ เอื ออ้ำนวย สภำพแวดล้อมที่ จ้ำกัด กำรพบหิ่งห้อย พบ ไม่พบ 2. คลอง ด้ำนหลัง ศูนย์พลัง งำนเพื่อ สิ่งแวดล้อม ปัจจัยทำงกำยภำพ -อำกำศถ่ำยเทสะดวก -อุณหภูมิของดิน 29 C -ค่ำควำมเป็นกรด-ด่ำง ของดิน 6.5 -อุณหภูมิของน้ ำ 27 C -ควำมเค็มน้ ำ 0 ppt. ปัจจัยทำงชีวภำพ -บริเวณดังกล่ำวมีต้น ล ำพู ซึ่งรำกเป็นแหล่ง วำงไข่ ที่หลบภัย และ ยังเป็นแหล่งอำศัยของ ตัวอ่อน และเป็นแหล่ง อ ำ ห ำ ร ข อ ง ห อ ย ฝ ำ เดียว ซึ่งเป็นอำหำร ของตัวอ่อน ปัจจัยทำงกำยภำพ -มีปริมำณวัชพืชพวก กกและหญ้ำ แสงไฟ จำกเสำไฟรบกวน น้ ำ ในคลองบำงส่วนได้รับ กำรเจือปนจำกน้ ำใน ห้องสุขำ ปริมำณน้ ำใน คลองแห้งขอด ในช่วง ก.พ.–พ.ค. √ - หิ่งห้อย น้ ำจืด 3. ค่ำยกำร อนุรักษ์ฯ ปัจจัยทำงกำยภำพ -มีคลองอยู่ในพื้นที่ ปัจจัยทำงกำยภำพ -แสงสว่ำงจำกอำคำร แ ล ะ เ ส ำ ไ ฟ ร บ ก ว น ต้นไม้รกทึบ อำกำศ ร้อน น้ ำในคลองลดลง ในฤดูแล้ง √ 4. ป่ำด้ำน หลังศูนย์ พลังงำนฯ ปัจจัยทำงกำยภำพ -อำกำศถ่ำยเทสะดวก แหล่งน้ ำสะอำด พื้นที่ ได้รับกำรรบกวนจำก มนุษย์น้อย ปัจจัยทำงชีวภำพ - มีกองเศษซำกใบไม้ที่ เน่ำเปื่อยเหมำะต่อกำร เป็นแหล่งวำงไข่ และ ถิ่นอำศัย ปัจจัยทำงกำยภำพ -ต้นไม้บำงส่วนแห้ง ต ำ ย ป ริม ำ ณ น้ ำ ใ น คลองแห้งขอดเดือน ม.ค.– มิ.ย. มีวัชพืช จ ำนวนมำก สัตว์อื่นๆ อำทิเช่น จักจั่น กิ้งก่ำ มีจ ำนวนมำก √ - หิ่งห้อย น้ ำจืด - หิ่งห้อย บก 5.ริมคลอง บำงตรำ ใหญ่ ด้ำน ข้ำงสนำม โดดร่มตุง คะเตชะ ปัจจัยทำงกำยภำพ - มีคลองอยู่ในพื้นที่ ปัจจัยทำงกำยภำพ -พื้นที่รกทึบ อำกำศไม่ ถ่ำ ย เ ท น้ ำ ใ น ค ล อ ง ลดลงในฤดูแล้ง ปัจจัยทำงชีวภำพ - ใ น พื้น ที่มียุง ม ด จ ำนวนมำก ส่งผลต่อ แหล่งอำศัยของตัวอ่อน √
หิ่งห้อยน้ำจืด
To see the actual publication please follow the link above